Rekstur Vinnslustöðvarinnar hf. skilaði hagnaði upp á um 1,2 milljarða króna (9 milljónir evra) á árinu 2019. Framlegð samstæðunnar (EBITDA) nam 2,9 milljörðum króna (20,9 milljónum evra), jókst um 8,4% frá fyrra ári og hefur aldrei verið meiri í evrum talið.

Árangurinn náðist þrátt fyrir að engin loðna veiddist í fyrra og humarvertíðin væri ekki svipur hjá sjón. Mikilvæg forsenda góðrar rekstrarniðurstöðu er vel heppnaðar fjárfestingar undanfarinna ára

Þetta kom fram á aðalfundi  VSV í Vestmannaeyjum á þriðjudaginn var, 26. maí.

Félagið hefur vaxið og dafnað ár frá ári og skilað hagnaði öll ár frá 2000 að einu ári undanskildu. Hjá því voru 170 störf árið 2000 en 315 á árinu 2019 og hefðu líklega verið um 350 ef loðna hefði veiðst og humar sömuleiðis.

Almennt séð er hagnaðarrekstur forsenda þess að fyrirtæki fái vaxið og dafnað og eflt sig og samfélög sín. Hjá Vinnslustöðinni hefur farið saman hagnaðarrekstur, tæknivæðing sem eykur afköst hvers starfsmanns og fjölgun starfa.

Óvissa í ár en bjartsýni til framtíðar

Guðmundur Örn Gunnarsson, stjórnarformaður VSV, sagði að uppbyggingartíminn hefði haft mikil og góð áhrif á fyrirtækið, starfsmenn þess og allt samfélagið í Eyjum:

„Að mínu mati erum við nú að uppskera af uppbyggingunni í félaginu að undanförnu. Á síðastliðnum fimm árum hefur Vinnslustöðin fjárfest fyrir 86 milljónir evra (11,3 milljarða króna á gengi hvers árs), þar af fyrir 69 milljónir evra (9,1 milljarð króna á gengi hvers árs) í varanlegum rekstrarfjármunum, svo sem Breka VE, nýju uppsjávarfrystihúsi, nýrri frystigeymslu og endurnýjun í skipaflotanum.

Ráðist var í þessar fjárfestingar með markvissum hætti en hóflegri skuldsetningu á hverjum tíma, það er að segja félagið hefur alltaf haft borð fyrir báru og arðgreiðsluhæfni félagsins var tryggð. Við höfum alltaf að leiðarljósi að fara varlega.“

Stjórnarformaðurinn rakti áhrif veirufaraldursins heima og heiman, fjallaði um miklar og árangursríkar sóttvarnaraðgerðir til sjós og lands í Vinnslustöðinni og færði þakkir sérstöku teymi sem sett var á laggir í fyrirtækinu undir forystu Lilja Bjargar Arngrímsdóttur, sviðsstjóra mannauðs- og lögfræðisviðs fyrirtækisins.

Sjálf starfsemi Vinnslustöðvarinnar gekk reyndar betur í veirufárinu en hefði mátt ætla. Skipin voru gerð út og fiskur unninn í landi, meira samt í salt en hefði verið gert að óbreyttu. Verulegar birgðir eru því til af saltfiski handa Portúgölum þegar líður á árið og þeir hreyfa sig til matarkaupa vegna aðventu og jóla!

Stjórnarformaðurinn sagði að COVID 19 hefði vissulega veruleg áhrif á starfsemina og reksturinn félagsins í ár en vandi væri að spá um umfang og birtingarmynd erfiðleikanna:

„Og hvað skyldi svo yfirstandandi ár bera í skauti sér í starfsemi og rekstri Vinnslustöðvarinnar þegar upp verður staðið? Svarið gæti verið þetta fullkomlega óræðna: Erfitt er að spá, sérstaklega um framtíðina!

Við skulum segja sem fæst um rekstarhorfur 2020 á meðan fullkomin óvissa ríkir um áhrif veirufaraldursins heima og heiman. Það á ekki síst við um hvenær markaðir okkar taka við sér á ný og hvernig skipast með afurðaverð þegar viðskipti færast í horf sem telja verður eðlilegt. Ég tel hins vegar að stjórnendur félagsins hafi brugðist við aðstæðum af mikilli útsjónarsemi við veiðar og vinnslu. Þegar svo birti til verði félagið tilbúið að svara þörfum og kröfum markaðarins fljótt og vel.“

Hann horfði líka enn lengra fram á við og lagði út af markaðri stefnu félagsins til lengri tíma litið:

„Á næstu árum munum við stefna að meiri endurnýjun skipaflotans og eins stefnum við að því byggja upp nýtt botnfiskvinnsluhús. Framundan er hins vegar að ljúka við að klæða gömlu frystigeymsluna, taka í notkun nýja og glæsilega starfsmannaaðstöðu og taka til og gera fínt í kringum okkur. Að því loknu förum við í að undirbúa næstu fjárfestingar.“

Tilboð um sátt í makrílmálinu ítrekað

Guðmundur Örn Gunnarsson varði hluta ræðu sinnar til að fjalla um makrílmálið svokallaða og sagði þá eftirfarandi:

„Kastljósum var í vetur beint að Vinnslustöðinni og öðrum uppsjávarfyrirtækjum í tilefni áforma um málarekstur þeirra gegn ríkinu og kröfur um skaðabætur vegna úthlutunar aflaheimilda í makríl á árunum 2011 til 2014.

Forsætisráðherra hvatti fyrirtækin til að falla frá málsókn og fjármálaráðherra hótaði því að skattleggja fyrirtækin sérstaklega ef þau fengju dæmdar skaðabætur sér til handa úr ríkissjóði. Fimm fyrirtæki af sjö féllu þá frá málarekstri, það er að segja öll nema Huginn og Vinnslustöðin.

Um það mál er það annars að segja að Umboðsmaður Alþingis komst að þeirri niðurstöðu árið 2014 að ríkið hefði brotið lög með makrílúthlutuninni og Hæstiréttur komst að sömu niðurstöðu í dómi á árinu 2018.

Stjórn Vinnslustöðvarinnar leitaði ítrekað eftir sáttum en því var hafnað. Á dögunum var farið fram á fund með forystumönnum ríkisstjórnarflokkanna um málið við hentugt tækifæri en því erindi hefur ekki verið svarað. Ráðamenn hafa mörgum hnöppum að hneppa nú um stundir en gefa sér vonandi tíma síðar á árinu. Okkur liggur ekkert á. Málareksturinn tekur langan tíma, ef til hans kemur á annað borð.

Minnumst þess að sjálfsagðar og eðlilegar leikreglur réttarríkisins eru að útkljá deilur í dómsölum ef aðrar leiðir reynast ófærar af einhverjum ástæðum. Ríkisvaldið telur ekki eftir sér að sækja þannig rétt sinn og spyr þá hvorki um aðstæður þeirra sem sótt er að né um ástandið í samfélaginu á sama tíma. Nú sáu ráðherrar sér hins vegar leik á borði að spila á almenningsálitið og fjölmiðlana í andrúmslofti kórónuveirunnar á kostnað þeirra sem höfðu sigur gegn ríkinu í Hæstarétti.

Makrílmálið á sér ýmsar hliðar og ein sú áhugaverðasta er sú staðreynd að útgerðir í Vestmannaeyjum voru í frumkvöðlahópi sem gerði makrílinn að því sem hann varð um leið og réttur Íslands sem strandríkis var tryggður gagnvart makrílveiðum.

Makrílveiðar og makrílvinnsla er reyndar ein stærsta nýsköpun í íslenskum sjávarútvegi í seinni tíð. Ætla má að þessi þáttur í starfsemi atvinnugreinarinnar hafi skilað íslenskri þjóð um 200 milljarða króna gjaldeyristekjum á árunum 2006-2018. Þessi verðmæti urðu til að frumkvæði og með þrautseigju fólks og fyrirtækja í sjávarútveginum sjálfum. Þau urðu ekki til á kontórum Stjórnarráðs Íslands, svo því sé haldið til haga!

Af heildaraflaverðmætinu, hafa sennilega um 13% orðið eftir hjá útgerðinni sem hún hefur nýtt til uppbyggingar til sjós og lands.“

Arðgreiðslur, stjórnarkjör og gagnkvæm samstarfsánægja

Aðalfundur Vinnslustöðvarinnar samþykkti að greiða hluthöfum alls 5 milljónir evra (750 milljónir króna á núgildandi gengi) í arð vegna ársins 2019. Miðað er við að greiða út arðinn í haust en varnagli samt sleginn í aðalfundarsamþykktinni:

„Arðgreiðsludagur er 15. október 2020 en stjórn hefur heimild til að afturkalla arðgreiðsluna að hluta eða öllu leyti fyrir þann tíma telji hún lausafjárstöðu félagsins ekki góða.“

Arðurinn 2020 jafngildir 3% ávöxtun á markaðsvirði hlutafjár VSV. Hliðstætt hlutfall var 1,5% vegna arðgreiðslna fyrir árið 2018. Meðfylgjandi er súlurit um arðgreiðslur VSV frá 2003. Árið 2009 samþykkti aðalfundur tillögu stjórnar um að enginn arður skyldi greiddur hluthöfum.

• Stjórn Vinnslustöðvarinnar var endurkjörin á aðalfundinum. Aðalmenn eru Einar Þór Sverrisson, Guðmunda Áslaug Bjarnadóttir, Guðmundur Örn Gunnarsson, Rut Haraldsdóttir og Sigurjón Rúnar Rafnsson. Til vara eru Eyjólfur Guðjónsson, Herdís Ásu Sæmundardóttir og Sigurhanna Friðþórsdóttir.
• Fisk Seafood á Sauðárkróki eignaðist hlut Brims, um þriðjung hlutafjár, í Vinnslustöðinni haustið 2018. Í lok aðalfundarinarins kvöddu fulltrúar beggja eigendahópanna, Eyjamanna og Skagfirðinga, sér hljóðs og lýstu mikilli ánægju með hve rekstur félagsins gengi vel, sem og samstarf og samvinnu í stjórn og í félaginu yfirleitt.